Xu hướng và số liệu mới nhất trong kinh tế chia sẻ tại Việt Nam 2025
Back To BlogsTăng trưởng ấn tượng – Nhưng liệu đã bền vững?
Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng GDP 7,52 % trong nửa đầu năm 2025 , cao nhất kể từ năm 2011 (Kế hoạch & Đầu tư). Trong đó, lĩnh vực dịch vụ đóng góp hơn 52 % vào công nghệ tăng trưởng này , nổi bật là các lĩnh vực hóa học như thương mại điện tử, gọi xe công nghệ, fintech.
Điều đáng lưu ý ở đây không chỉ là con số tăng , mà là động lực tăng trưởng đã được chuyển từ sản phẩm sản xuất sang nền tảng hoạt động – tức là các hoạt động "kết thúc trung gian" giữa cung và cầu. Sự chuyển đổi này là dấu hiệu cho thấy logic cấu trúc kinh tế tái sinh nền tảng của mô hình số hóa.
✍️ "Nền kinh tế Việt Nam không còn tăng cường năng lực truyền tải lao động mà dựa vào tổ chức hiệu quả và phân phối lại số nền tảng tài nguyên." – TS. Trần Thọ Đạt, Học viện Chính sách và Phát triển.
Kinh tế số tăng nhanh – nhưng ai sở hữu giá trị thực?
Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, đến giữa năm 2024, nền kinh tế số sử dụng khoảng 18,3 % GDP (tăng từ 13 % vào năm 2023). Trong đó, kinh tế chia sẻ (nền kinh tế chia sẻ) – một phân phản – sử dụng tỷ lệ kể đáng kể.Tuy nhiên, giá trị tăng thêm từ kinh tế chia sẻ lại không phân bổ đều . Phần lớn nền tảng tại Việt Nam hiện vẫn thuộc quyền sở hữu của nước ngoài hoặc được phân phối bởi vốn đầu tư mạo hiểm ở ngoại quốc. Ví dụ:
- Grab ( Singapore): thống trị 70–80 % thị phần gọi xe và giao đồ ăn.
- Airbnb : gần như độc quyền lưu trú chia sẻ tại các thành phố du lịch.
- Tima, Fiin.vn : Nền tảng cho vay P2P có nhiều phần lớn từ Trung Quốc & Hàn Quốc.
Điều này đặt ra câu hỏi: Người Việt có thực sự sở hữu nền tảng hay chỉ là người dùng/nhà cung cấp được khai thác dữ liệu? Khi nền tảng nắm giữ toàn bộ giao dịch luồng – nó không chỉ kiểm soát tiền dòng, mà có toàn quyền thông tin và hành động vi thị trường .
Sự khủng khiếp của mô hình – nhưng thiếu nội dung chiều sâu
Tracxn thống kê đến năm 2025 Việt Nam có 83 công ty hoạt động trong lĩnh vực kinh tế chia sẻ , gọi vốn hơn 111 triệu USD . Tuy nhiên:
- Chỉ dưới 15 % startup có lợi nhuận ổn định (do quy định thuộc quá nhiều vào chi phí burn vốn và chiết khấu để tăng trưởng).
- Thiếu hỗ trợ tầng hạ tầng : Không có API mở hệ sinh thái để khởi động tích hợp dữ liệu nhỏ như ở Trung Quốc (Ứng dụng WeChat mini, nền tảng mở Alipay).
- Giao diện giải pháp mờ : Ví dụ, bTaskee từng gặp khó khăn khi xác định biểu thức hợp nhất giữa người giúp việc và công ty, do luật Lao động chưa có khung cho “lao động linh hoạt”.
Xu hướng hiện nay cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng công nghệ. Đây là các mô hình kinh doanh tạo ra giá trị bằng cách kết nối người dùng và nhà cung cấp dịch vụ, thay vì sở hữu tài sản vật chất. Một ví dụ nổi bật là EzyPlatform, một nền tảng tham gia vào kinh tế chia sẻ trong lĩnh vực công nghệ, cung cấp giải pháp kết nối các dịch vụ và tài nguyên công nghệ. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển các nền tảng chuyên biệt và sâu hơn trong từng ngành.
Từ “chia sẻ” đến “tập trung hóa giá trị” – Logic Của Nền Tảng
Một trong những lý do lớn nhất của kinh tế chia sẻ là:
Nó được xây dựng trên ý tưởng phân tán – nhưng kết quả lại là siêu tập trung .
- Người dùng chia sẻ phòng trống (Airbnb), xe nhà lý tưởng (GrabBike), thời gian miễn phí (bTaskee)…
- Nhưng giá trị kinh tế, dữ liệu, định danh người dùng và quyền kiểm soát vẫn được thu thập lại vào tay trung gian duy nhất: nền tảng .
🎯 Đây chính là vấn đề chiến lược cần giải quyết nếu Việt Nam muốn xây dựng một nền kinh tế số có quyền chủ dữ liệu.
Bức tranh người dùng: Lợi ích hay phụ thuộc?
Theo khảo sát CSIRO (2024), khoảng 78 % người dùng Việt sử dụng ít nhất một ứng dụng kinh tế chia sẻ mỗi năm , chủ yếu trong các lĩnh vực:- Di chuyển : Grab, Be, Xanh SM (xe điện mở rộng mạnh mẽ nhờ hỗ trợ từ VinFast và chính sách ưu đãi từ Chính phủ)
- Dịch vụ : giúp việc, vận chuyển nội thành, sửa điện lạnh
- Lưu trú : Airbnb, Luxstay
Tuy nhiên, khảo sát cũng cho thấy:
- 61 % người dùng không biết mình đang chia sẻ dữ liệu cá nhân hay không
- 45 % nhà cung cấp dịch vụ cho biết thu nhập từ nền tảng nền tảng không ổn định
Điều này cho thấy: nền kinh tế chia sẻ tại Việt Nam đang thiếu một hệ sinh thái “có trách nhiệm”, minh bạch dữ liệu và phân phối giá trị công bằng .
Hàm ý chiến lược cho Việt Nam
✅ Ngắn hạn:- Tạo khuôn khổ pháp lý đặc thù cho mô hình chia sẻ (đặc biệt với: dữ liệu người dùng, định danh, quyền lợi lao động phi chính thức)
- Ưu tiên hỗ trợ startup trong nước phát triển nền tảng, có khả năng “chia sẻ quyền lực” thực sự với người dùng
- Triển khai Open Data hoặc Data Trust giúp doanh nghiệp nhỏ truy cập tài nguyên công
✅ Dài hạn:
- Xây dựng nền tảng hạ tầng số quốc gia (tương tự như Ấn Độ có India Stack) – giúp giảm lệ thuộc vào các siêu nền tảng ngoại.
- Tích hợp định danh số VNeID vào giao dịch P2P, giảm rủi ro lừa đảo – tăng niềm tin xã hội.
- Định hướng “Việt Nam trở thành trung tâm dịch vụ chia sẻ cho Đông Nam Á” – nhờ dân số trẻ, độ mở kinh tế cao và thị trường chưa bị định hình.