Khi một đơn hàng được đặt trên mạng và chỉ sau vài giờ đã đến tay người mua, rất ít người hình dung đằng sau sự nhanh chóng đó là cả một hệ thống vận hành phức tạp. Hàng nghìn mắt xích — từ nhà sản xuất, kho vận, vận tải, hải quan đến các nền tảng thương mại điện tử — đang phối hợp chặt chẽ để đưa sản phẩm tới đúng người, đúng thời điểm.

Đó chính là chuỗi cung ứng – nền tảng giữ cho thương mại vận hành trơn tru, và là yếu tố quyết định sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong thời đại toàn cầu hóa.

Theo Inbound Logistics (2025), chuỗi cung ứng toàn cầu là mạng lưới kết nối các nhà sản xuất, nhà cung cấp và khách hàng trên khắp thế giới, bảo đảm hàng hóa được di chuyển hiệu quả từ nơi sản xuất đến tay người tiêu dùng.

Chuỗi cung ứng – từ hậu cần đến chiến lược cạnh tranh

• Trước đây, logistics chỉ được xem là hoạt động “hậu cần” để vận chuyển hàng hóa. Ngày nay, logistics đã trở thành chiến lược cốt lõi của doanh nghiệp. Một hệ thống logistics hiệu quả giúp doanh nghiệp giảm chi phí, rút ngắn thời gian giao hàng, tăng mức độ hài lòng của khách hàng, đồng thời mở rộng khả năng thâm nhập thị trường quốc tế.
• Theo World Bank, năng lực logistics là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến thương mại. Những quốc gia có hạ tầng logistics và quản lý chuỗi cung ứng tốt thường đạt mức tăng trưởng xuất khẩu cao hơn đáng kể. Ngược lại, hiệu suất logistics kém làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa tế.
• Tại Việt Nam, lĩnh vực logistics hiện đóng góp khoảng 5,17% GDP và vẫn đang tăng trưởng mạnh nhờ sự phát triển của thương mại điện tử và xuất nhập khẩu.

Những thách thức lớn trong chuỗi cung ứng hiện nay

Biến động thương mại và địa chính trị

• Các xung đột thương mại và thay đổi chính sách thuế quan khiến nhiều chuỗi cung ứng phải điều chỉnh lại mạng lưới hoạt động. Theo ScienceDirect (2023), chính sách thương mại không chỉ thay đổi luồng hàng hóa mà đôi khi còn làm đứt gãy toàn bộ chuỗi vận hành.

Đứt gãy nguồn cung và thiếu linh hoạt

• Những sự kiện như đại dịch COVID-19 hay xung đột Nga – Ukraine cho thấy mức độ mong manh của chuỗi cung ứng toàn cầu. Các doanh nghiệp đang chuyển hướng sang mô hình đa nguồn cung và phân tán rủi ro, thay vì chỉ tập trung vào tối ưu chi phí.

Hạn chế về công nghệ và dữ liệu

• Nhiều doanh nghiệp vẫn thiếu công cụ theo dõi và dự báo trong quản lý chuỗi cung ứng. Theo FTSG Report (2025), hơn 60% doanh nghiệp sản xuất chưa có hệ thống quản trị logistics theo thời gian thực, khiến việc ra quyết định còn chậm và thiếu chính xác.

Áp lực về phát triển bền vững

• Yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG) đang trở thành tiêu chuẩn mới. Doanh nghiệp phải chứng minh nguồn gốc nguyên liệu minh bạch, giảm khí thải và tối ưu năng lượng trong toàn bộ quá trình sản xuất – vận chuyển.

Xu hướng định hình chuỗi cung ứng thương mại đến năm 2025

Chuyển dịch sản xuất gần thị trường tiêu thụ

• Nhiều tập đoàn quốc tế đang chuyển nhà máy về gần các thị trường lớn để giảm rủi ro gián đoạn và chi phí vận chuyển. Xu hướng “near-shoring” hay “China +1” đang giúp các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, trở thành điểm đến mới của dòng vốn đầu tư.

Ứng dụng công nghệ trong logistics

• Công nghệ số đang làm thay đổi cách doanh nghiệp quản lý chuỗi cung ứng: từ phần mềm quản lý kho, cảm biến theo dõi lộ trình, đến hệ thống phân tích dữ liệu dự báo nhu cầu. Công nghệ giúp doanh nghiệp minh bạch hơn và phản ứng nhanh hơn trước biến động thị trường.

Logistics xanh và bền vững

• Các doanh nghiệp bắt đầu đầu tư vào đội xe điện, trung tâm phân phối tiết kiệm năng lượng và vật liệu tái chế. Đây không chỉ là xu hướng trách nhiệm xã hội mà còn là cách giảm chi phí dài hạn và tăng uy tín thương hiệu.

Cơ hội và hướng đi cho Việt Nam

Việt Nam đang có vị thế thuận lợi trong chuỗi cung ứng khu vực nhờ tốc độ mở cửa thương mại và đầu tư mạnh vào hạ tầng. Các hiệp định thương mại tự do như EVFTA hay RCEP mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu. Tuy nhiên, chi phí logistics hiện vẫn chiếm khoảng 16–17% GDP, cao hơn mức trung bình khu vực.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, doanh nghiệp cần:

• Đầu tư vào công nghệ quản lý vận hành: sử dụng hệ thống quản trị kho, vận tải và dự báo nhu cầu.
• Đa dạng hóa nguồn cung để tránh phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.
• Phát triển logistics xanh, giảm phát thải trong vận chuyển và đóng gói.
• Nâng cao chất lượng nhân lực, đặc biệt là nhóm có kiến thức về quản trị chuỗi cung ứng và dữ liệu.

Kết luận

Chuỗi cung ứng không chỉ là dòng chảy của hàng hóa, mà là dòng chảy của giá trị và sự kết nối toàn cầu. Một doanh nghiệp có thể có sản phẩm tốt, chiến lược marketing hay, nhưng nếu logistics yếu thì vẫn dễ mất khách hàng.

Trong giai đoạn thương mại quốc tế biến động, đầu tư vào logistics – từ công nghệ, hạ tầng đến con người – chính là đầu tư cho sự ổn định và sức bền của nền kinh tế. Việt Nam, với vị thế ngày càng quan trọng trong khu vực, đang đứng trước cơ hội để không chỉ là “mắt xích trong chuỗi”, mà trở thành trung tâm chuỗi cung ứng mới của châu Á.